Ustawa Kodeks cywilny oraz ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych oraz Prawo spółdzielcze nie definiują pojęcia wymagalności. W doktrynie przyjmuje się zgodnie, że należy przez wymagalność rozumieć stan, w którym wierzyciel(spółdzielnia) ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Roszczenia mogą uzyskać przymiot wymagalności w dniu oznaczonym przez ustawę lub przez czynność prawną, albo w dniu wynikającym z właściwości zobowiązania, w tym również niezwłocznie po jego powstaniu[1].
Opłaty, o których mowa w art. 4 ust. 1-2 i 4 u.s.m., wnosi się co miesiąc z góry do 10 dnia miesiąca. Statut spółdzielni może określić inny termin wnoszenia opłat, nie wcześniejszy jednak niż ustawowy(art. 4 ust. 62 u.s.m.).
Termin wymagalności opłat czynszowych został określony przez ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych.
„Opłaty eksploatacyjne płatne są z góry w terminie do dnia 10. każdego miesiąca, chyba że statut określa inny termin płatności, jednak nie wcześniejszy od ustawowego. Termin tego świadczenia okresowego jest w tym przypadku z góry określony, wobec tego roszczenie spółdzielni uzyskuje cechę wymagalności w tym terminie(…)W razie niespełnienia świadczenia w wymagalnym terminie dochodzi do zwłoki dłużnika, a spółdzielnia może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniosła żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”[2].
Zgodnie z art. 455 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny[3] jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zobowiązania czynszowe należą do zobowiązań terminowych, czyli takich których termin spełnienia został określony przez ustawę. W związku z tym nie ma prawnej konieczności wzywania dłużnika w spółdzielni na piśmie do zapłacenia opłat czynszowych, gdyż termin spełnienia świadczenia w postaci zobowiązań czynszowych został określony przez art. 4 ust. 62 u.s.m.
Wezwanie do zapłaty spełnia nie tylko rolę uaktywnienia biegu terminu spełnienia świadczenia i w dalszej konsekwencji powstania wymagalności świadczenia. Wobec wielu osób otrzymanie wezwania do zapłaty pełni rolę prewencyjną. Informacja zawarta w wezwaniu o możliwości skierowania sprawy na drogę sądową działa na wiele osób mobilizująco i powoduje w miarę szybkie zapłacenie zaległych opłat czynszowych. W związku z tym pomimo braku konieczności skierowania do dłużnika spółdzielni wezwania do zapłaty, jest to zasadne, gdyż może to uchronić spółdzielnię od zawsze kosztownych postępowań sądowych.
Stan prawny: 2015-11-16
[1] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, Legalis nr 27236; A. Brzozowski, Komentarz do art. 120, w: Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do art. 1 – 44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015, dostęp Legalis.
[2] Por. A. Stefaniak, Komentarz do art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, w: A. Stefaniak, Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, Warszawa 2014, s. 348-349.
[3] Tekst jednolity – Dz. U. z 2014 r., poz. 121 – dalej jako k.c.