Należy zwrócić uwagę, że pojazd uprzywilejowany korzystający z uprzywilejowania na podstawie art. 9 i 53 ust. 2 p.r.d. zobowiązany jest do zachowania szczególnej ostrożności. Zgodnie z art. 2 pkt 22 p.r.d. szczególna ostrożność to ostrożność polegającą na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez specjalistów w nauce prawa drogowego: „Szczególna ostrożność jest większa od ostrożności zwykłej (…),chodzi o wyższy stopień ostrożności, o ostrożność kwalifikowaną. Zdaniem Sądu Najwyższego chodzi o „rozważne prowadzenie pojazdu mechanicznego, polegające na przedsiębraniu (ze strony kierującego pojazdem) takich czynności, które zgodnie ze sztuką i techniką prowadzenia pojazdów mechanicznych są obiektywnie niezbędne dla zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także na powstrzymaniu się od czynności, które mogłyby to bezpieczeństwo zmniejszyć” (wyrok SN z dnia 19 grudnia 1974 r., Rw 53/74, OSNKW 1974, nr 6, poz. 125).”^[1].

Zgodnie z art. 86 § 1 Kodeksu wykroczeń kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. § 2: Kto dopuszcza się wykroczenia określonego w § 1, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. § 3: w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 przez osobę prowadzącą pojazd można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

W komentarzu do tego przepisu czytamy: „Zachowanie należytej ostrożności oznacza jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy, ostrożność wymaganą w danej sytuacji. Każdy uczestnik ruchu drogowego jest obowiązany do zachowania ostrożności, czyli do postępowania uważnego, przezornego, stosowania się do sytuacji istniejącej na drodze. W niektórych sytuacjach ustawa wymaga jednak od uczestnika ruchu drogowego ostrożności szczególnej, a więc większej niż zwykle wymagana. Taka szczególna ostrożność to ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowania zachowania uczestników ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie (wyrok Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2003 roku, III KK 61/03, niepublikowane). Kierowca ma obowiązek nie tylko prowadzić pojazd zgodnie z obowiązującymi nakazami i zakazami, lecz winien on także prowadzić pojazd w sposób rozważny i ostrożny. Oznacza to, że kierujący pojazdem winien zachować bezpieczną szybkość, czyli dostosować ją do konkretnych warunków drogowych, między innymi do natężenia ruchu, warunków atmosferycznych, widoczności, nawierzchni i predyspozycji kierowcy (wyrok Sądu Najwyższego z 17 czerwca 1983 r., IV 113/83, OSNPG 1984, nr 4, poz. 24)^[2]. Bezpieczna szybkość oznacza więc, że pojazd samochodowy OSP jadący jako pojazd uprzywilejowany powinien czasami jechać nawet poniżej 50 km/h i wolniej, a nie za wszelką cenę jechać jak najszybciej ze względu na cel do którego zmierza. Wniosek logiczny, który nie ma charakteru twierdzenia prawniczego jest taki, że pojazd samochodowy OSP jadący bez statusu uprzywilejowania, czasami może dotrzeć do celu szybciej niż pojazd samochodowy OSP jadący jako pojazd uprzywilejowany, który jest zobowiązany do zachowania szczególnej ostrożności.

W związku z powyższym należy podkreślić, że kierowca pojazdu samochodowego OSP, który jedzie jako pojazd uprzywilejowany w ruchu drogowym, w przypadku uczestnictwa w wypadku drogowym może ponieść odpowiedzialność prawną na podstawie art. 86 Kodeksu wykroczeń za nie zachowanie szczególnej ostrożności. O poniesieniu takiej odpowiedzialności zadecydują właściwe organy po przeprowadzeniu wszechstronnej analizy całego wypadku^[3].

1] Por. R.A. Stefański, Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2008, komentarz do art. 2, opubl. Lex.

[2] Por. M. Budyn-Kulik, w: Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2007, s. 299.

[3] Por. D.P. Kała, Wybrane aspekty funkcjonowania pojazdu samochodowego Ochotniczej Straży Pożarnej jako pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym (cz.II), „Strażak” 2012, nr 5.

                                                                                                                                                                                                                                                                                       Dr Dariusz P. Kała