Nadanie stopnia doktora habilitowanego jest uregulowane w głównej mierze przez przepisy ustanowione przez państwo w formie ustaw i rozporządzeń. Obecnie została dokonana reforma tych przepisów, która w pewien sposób modyfikuje nadawanie stopni naukowych. Przepisy te jak każde inne podlegają nierzadko rozbieżnym interpretacjom.

Źródło foto: www.pixabay.com

Przepisy w zakresie awansów naukowych nie spotykają się z jakimś dużym zainteresowanie teoretyków prawa i w tym zakresie można mówić o niedostatku opracowań naukowych, komentarzy. W związku z tym praktyka nadawania stopni naukowych w dużym stopniu dookreślana jest przez orzecznictwo sądów administracyjnych. Orzeczenia te wydawane są w głównej mierze na skutek wnoszenia skarg do sądów administracyjnych od decyzji Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów (już niedługo Rady Doskonałości Naukowej). W orzeczeniach tych dokonywana jest analiza procedowania awansów naukowych nie tylko na poziomie Centralnej Komisji, ale także na poziomie rad wydziałów (rad naukowych).

W orzeczeniu z 19 sierpnia 2016 r. (II SA/Wa 532/16) sąd uznał, że komisja habilitacyjna nie ma obowiązku przeprowadzania rozmowy z habilitantem o jego osiągnięciach i planach naukowych, w szczególnych przypadkach, uzasadnionych wątpliwościami komisji habilitacyjnej dotyczącymi dokumentacji osiągnięć naukowych. To czy komisja habilitacyjna przeprowadzi taką rozmowę, jest decyzją uznaniową komisji habilitacyjnej. W tym samym wyroku sąd uznał, że zarzut co do przekraczania terminów prowadzenia postępowania habilitacyjnego nie ma wpływu na wynik postępowania habilitacyjnego i powinno być przedmiotem skargi na bezczynność lub przewlekle prowadzone postępowanie. Obserwując orzecznictwo sądów administracyjnych można dostrzec, że w ostatnich latach trafia do sądu coraz więcej skarg na przewlekle prowadzone postępowania habilitacyjne.

W postępowaniu habilitacyjnym habilitant może przedstawić recenzje wydane przez Departament Instrumentów Polityki Naukowej MNiSW wydane w ramach postępowania o udzielenie grantu (a także inne recenzje – dop. D.P.K.). Recenzje te jednak nie mogą stanowić kontr-dowodu dla recenzji wydanych przez recenzentów powołanych do komisji habilitacyjnej (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 stycznia 2017 r., I OSK 1497/16).  W tym samym wyroku sąd uznał, że „osoba, która uzyskała stopień naukowy lub tytuł naukowy np. w obszarze nauk przyrodniczych może w wyniku zmiany swych zainteresowań naukowych stać się wyróżniającym specjalistą w obszarze innych nauk, np. medycznych nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej”.

W postępowaniu odwoławczym przed Centralną Komisją nie może brać udziału członek Centralnej Komisji, który brał udział w postępowaniu habilitacyjnym jako recenzent i członek komisji habilitacyjnej. Sam fakt że osoba taka nie bierze udziału w postępowaniu przed Centralną Komisją nie ma znaczenia. Dla wyłączenia takiej osoby z postępowania przed CK wystarczające jest, że osoba taka mogłaby złożyć podpis pod decyzją kończącą postępowanie odwoławcze(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2017 r., II SA/Wa 692/16). W tym samym wyroku sąd uznał, że opinie recenzentów mają walor dowodu z opinii biegłego, przy czym opinia taka nie wiąże rady wydziału i komisji habilitacyjnej.

W uzasadnieniu decyzji Centralnej Komisji wydanej w postępowaniu odwoławczym powinno się znaleźć odniesienie do zarzutów habilitanta w zakresie składu komisji habilitacyjnej i wyboru recenzentów.  Skoro, jak wynika z akt sprawy, komisja habilitacyjna uznała, że tematyka osiągnięcia naukowego dotyczy innej niż biologia dyscypliny nauki, Centralna Komisja powinna była w tych okolicznościach odnieść się szczegółowo do zarzutu odwołania, co do składu powołanej komisji habilitacyjnej, w tym wyboru recenzentów, ocenić, czy ich wybór był prawidłowy na gruncie art. 18a ust. 5 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, przy uwzględnieniu zauważanego przez wszystkich recenzentów, tak komisji habilitacyjnej, jak i recenzentów Centralnej Komisji problemu kwalifikowania dydaktyki biologii jako elementu dyscypliny biologia. Centralna Komisja powinna ewentualnie stwierdzić, czy możliwe było powołanie komisji habilitacyjnej w innym składzie, biorąc pod uwagę treść wniosku o wszczęcie postępowania habilitacyjnego, w tym okoliczność, że z wnioskiem tym zwróciła się doktor nauk biologicznych w zakresie dydaktyki biologii (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 marca 2017 r., II SA/Wa 1644/16).

Centralna Komisjauchylając uchwałę o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego nie ma obowiązku przekazać sprawy innej radzie wydziału, gdyż jest to decyzja uznaniowa Centralnej Komisji, która nie jest w tym zakresie związana jakimikolwiek przesłankami (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 stycznia 2017 r., II SA/Wa 1306/16).

Rada Wydziału po podjęciu uchwały o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego ma prawo zmienić swoją uchwałę i nadać stopień doktora habilitowanegobez odsyłania odwołania do Centralnej Komisji w trybie autokorekty (art. 132 §1 k.p.a.), a Centralna Komisja nie ma prawa stwierdzić nieważności takich uchwał (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 czerwca 2016 r., II SA/Wa 376/16).

W postępowaniu habilitacyjnym nie można procedować w oparciu o dodatkowe recenzje wykraczające poza liczbę recenzji wskazanych w przepisach prawa. Skoro powołanych zostało trzech recenzentów, niedopuszczalne jest podejmowanie decyzji w postępowaniu habilitacyjnym w oparci o czwartą recenzję (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 kwietnia 2016 r., II SA/Wa 1550/15).

W najnowszym orzecznictwie sądowym podtrzymywane są dotychczasowe linie orzecznicze wskazujące, że w postępowaniu awansowym przepisy kodeksu postępowania administracyjnego stosowane są odpowiednio, co sprawia że tylko niektóre przepisy k.p.a. mają zastosowanie w procedurach awansowych oraz że w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzje Centralnej Komisji, sąd nie bada trafności recenzji i uchwał komisji habilitacyjnej, rad wydziałów, ponieważ nie jest uprawniony do rozstrzygania sporów w nauce. Sąd administracyjny bada jedynie legalność procedury administracyjnej w przedmiocie nadania stopnia naukowego.

Dariusz P. Kała, doktor nauk prawnych

"Ogólne przesłanki nadania stopnia doktora habilitowanego" - publikacja naukowa opublikowana w czasopiśmie z listy ministra (40 pkt) Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2021 nr 1

otwarty dostęp w linku

z recenzji artykułu:

"Zdarza mi się to niezwykle rzadko (a w zasadzie pierwszy raz w przypadku polskiego czasopisma), ale w zasadzie nie mam żadnych uwag, ponieważ tekst jest wyśmienicie napisany, świetnie się go czyta, a co najważniejsze: w sposób bardzo klarowny porusza sprawy, które są rzadko poruszane, natomiast interesują bardzo wielu naukowców. Bardzo cenne jest np. poruszenie konsekwencji rezygnacji ustawodawcy z osobnego rozporządzenia z kryteriami oceny dorobku habilitanta"

Zobacz także: Odwołanie od uchwały rady wydziału w sprawie odmowy nadania habilitacji - tutaj

Mamy doświadczenie i sukcesy w prowadzeniu spraw habilitacyjnych

w postaci ostatecznego nadania stopnia doktora habilitowanego

Nie zwlekaj - dzwoń 695 424 678

Zobacz referencje dotyczące spraw o nadanie stopnia naukowego i prawa szkolnictwa wyższego - zobacz  tutaj

Zlecenia napisania odwołań w sprawie odmowy nadania stopni naukowych przyjmujemy z terenu całej Polski bez konieczności wizyty na miejscu w kancelarii

Zespół kancelarii posiada publikacje naukowe w renomowanych czasopismach naukowych w tym z listy ministerialnej - zobacz tutaj